Amazigh oorlog

15 feb 2011
1.185
14
Voor velen is de Rifoorlog onbekend, voor anderen is het weer een inspiratiebron voor hun strijd om vrijheid. De Rifoorlog was een van de eerste voorbeelden waarbij een “inheems” volk een complete Europese mogendheid in haar greep wist te houden voor de duur van een aantal jaar. Alle kansen waren tegen de Riffijnen gekeerd; zij hadden geen wapens, geen middelen, geen infrastructuur en er was schaarste in alles. Maar het was vooral de fragmentatie van de Riffijnen zelf die organisatie in de Rif moeilijk maakte. Daarom is het vooral zo opmerkelijk dat ondanks deze achterstelling de Riffijnen zich wisten te organiseren en een mogendheid die technisch maar vooral in aantal veel verder en groter was dan zijzelf.

Gedurende vijf jaar wisten de Riffijnen onder leiding van Abdelkrim el Khattabi een eigen republiek in stand te houden. Deze vijf jaar hebben de Rif en Abdelkrim el Khattabi op de wereldkaart gezet, van het Nederlandse NRC tot de Amerikaanse Chicago Tribune, van Che Gueverra tot Mao Zedong.
moenappie2.jpg


Het begin

Marokko werd ten tijde van de Rifoorlog en ervoor bezet door Frankrijk en Spanje. De Sultan van Marokko kon de veiligheid van de Europeanen in Marokko niet garanderen. Na vele incidenten waarbij Europeanen vermoord werden greep Frankrijk in door de Sultan in 1912 het Verdrag van Fes te laten ondertekenen waarin hij de soevereiniteit aan Frankrijk overdroeg. Frankrijk had het hierdoor voor het zeggen in Marokko. Spanje kreeg, naar aanleiding van eerdere akkoorden, de zeggenschap over Noord Marokko, oftewel de Rif. Zoals op de kaart hiernaast te zien viel er inzake de Rif weinig soevereiniteit af te dragen door de Sultan. De Rif was namelijk zoals een groot deel van de rest van Marokko niet in handen van de Sultan. De Sultan werd wel erkend als hoofd maar zijn gezag in die gebieden was minimaal, zo werd daar geen belasting geïnd. De gebieden die niet onder de directe controle van de Sultan stonden hadden ook een gebrek aan infrastructuur. Zo stonden de reeds bestaande Spaanse enclaves in Noord Marokko, Ceuta en Melilla niet met elkaar in verbinding. Alle communicatie en transport ging via het water. Spanje had er dus een hele kluif aan om de Rif onder controle te krijgen. In de eerste plaats probeerde Spanje de stammen voor zich te winnen door ze om te kopen. Dit schoot niet op en Spanje besloot de Rif binnen te trekken en overal legerposten te bouwen om zo de stammen te bedwingen. Zo begon de veroveringstocht van Spanje door de Rif.

De brein achter het Riffijnse verzet

Abdelkrim el Khattabi en zijn jongere broertje Mhammed stonden aan het hoofd van het Riffijnse verzet. Geboren als zoons van een gerespecteerde imam konden zij als een van de weinige een opleiding volgen. Abdelkrim ging studeren in Fes aan de Qarawiyin Universiteit en Mhammed ging Mijnbouwkunde studeren in Madrid. Er kan dus gesteld worden dat zij onderdeel waren van de geschoolde middenklasse. Abdelkrim ging na zijn studie werken bij Telegrama de Rif, de Arabische bijlage, in de Spaanse enclave Melilla. Abdelkrim vond snel de weg in Melilla en klom op tot opperrechter, in het islamitisch recht, voor de regio Melilla (Hart 1976: 372).

Door de ontwikkelingen in Turkije en de rest van de islamitische wereld begon Abdelkrim vraagtekens te zetten bij de ware bedoelingen van de Spanjaarden. De Spanjaarden waren namelijk vol in de weer met het exploiteren van mijnen in de Rif. Volgens bronnen heeft Abdelkrim in 1915 gezegd dat de Spanjaarden hun gebied in de Rif niet meer moesten uitbreiden. Abdelkrim zag meer in een eigen regering in de Rif die dan op gelijke voet kon onderhandelen met de Spanjaarden. Toen de Spanjaarden lucht kregen van Abdelkrim’s ideeën werd hij opgesloten. Ondanks deze opsluiting kreeg Abdelkrim bij zijn vrijlating in 1917 zijn functie als opperrechter terug. Uit vrees voor verbanning uit Spaans Marokko vroeg Abdelkrim in 1919 toestemming terug te keren naar zijn geboorteplaats Ajdir. In 1919 kwam ook zijn broertje Mhammed terug uit Madrid omdat de Spanjaarden hun stamgebied binnen dreigden te vallen. In 1920 kwam Abdelkrim’s vader om na vermoedelijk vergiftigd te zijn. Intussen was het Spaanse leger aan het oprukken richting het gebied van Abdelkrim’s stam, de Aith Wayagher. Abdelkrim organiseerde in 1921 een groep van 300 mannen om de Spanjaarden weerstand te bieden en de stam naast hun, Aith Temsamane, te mobiliseren. Abdelkrim waarschuwde de Spanjaarden om de rivier “Aghzar Ameqran” niet te passeren. Toen zij dit wel deden begon officieel de Rifoorlog (Hart 1976: 369-372).

De op- en ondergang van de Rif Republiek

Na het passeren van de rivier “Aghzar Ameqran” door de troepen van Generaal Silvestre werden zij bij Dhar Ubarran door het Riffijnse verzet aangevallen. De troepen van Silvestre moesten zich terugtrekken waarna ze aangevallen werden bij Sidi Driss en een maand later bij Ighriben. Deze laatste aanval werd persoonlijk door Abdelkrim geleid. Vervolgens moesten Silvestre en zijn troepen zich terugtrekken naar Anwal. Al gauw moesten zij Anwal evacueren, wat begon als een gecontroleerde evacuatie leidde tot een vlucht. Bij Anwal zijn duizenden Spaanse soldaten om het leven gekomen. Er gaan daarom speculaties rond dat Generaal Silvestre na de nederlaag in Anwal zelfmoord heeft gepleegd.

In de zomer van 1921 kwamen circa 19.000 Spaanse soldaten om (Hart 1976: 374). Na de slag om Anwal was het verder niet moeilijk voor Abdelkrim om de rest van het oostelijk front te veroveren op de Spanjaarden. Het moraal onder de Spaanse soldaten was gezakt al gezakt door de slechte werkomstandigheden en na de nederlagen die elkaar opvolgden zakte het moraal nog verder. Een van de fouten van Abdelkrim, gaf hij later toe, was het niet veroveren van de stad Melilla. Hij had toen geen zin in een oorlog waarin vrouwen en kinderen verwikkeld zouden raken. In hetzelfde jaar als de eerste veldslagen richtte Abdelkrim de Rif Republiek op. De Rif Republiek is echter nooit internationaal erkend. Na de succesvolle veldslagen aan het oostfront werd ook aan het westfront oorlog gevoerd tegen de Spanjaarden. De Rif Republiek heeft tot 1926 standgehouden waarna de Rif met een overweldigde Franse en Spaanse troepenmacht binnen werd gevallen. Spanje en Frankrijk hadden in 1926 een troepenmacht samengesteld die een einde zou maken aan de Rif Republiek bestaande uit ruim 400.000 soldaten, de Rif Republiek had echter maar 500.000 inwoners en een leger van 65.000 (Hart 1976: 398). Na de overgave van Abdelkrim aan de Fransen werden hij en zijn familie verbannen naar het Franse eiland Reunion.

Franco tijdens de Rif oorlog

De Rifoorlog heeft ook bekende namen naar voren gebracht. Misschien wel de bekendste is de latere Spaanse dictator Franco. Franco was kolonel tijdens de Rifoorlog. Franco heeft echter later de mannen tegen wie hij gestreden had gerekruteerd voor zijn eigen leger. Er zijn weinig Riffijnen uit het oostelijk deel van de Rif die geen familielid hebben die voor Franco gevochten heeft tijdens de Spaanse burgeroorlog. Zo vochten er in de eerste paar maanden van de Spaanse burgeroorlog 50.000 Marokkanen mee aan Franco’s zijde. Deze soldaten werden echter vaak met valse voorwendselen binnen gehaald (Balfour 2002: 278).


Internationale context: The scramble for Africa

Om de situatie van Marokko en specifiek de Rif te begrijpen in het begin van de 20ste eeuw is het nodig om te kijken naar Afrika in deze periode. Na de Eerste Wereldoorlog waren er maar liefst zes Europese machten met kolonieen in Afrika over. Frankrijk en Groot Britanie waren veruit de grootste machten in Afrika.
mapafrika.gif

De bovenstaande kaart is gedeeltelijk het resultaat van de onderhandelingen tijdens het Congres van Berlijn in 1884 met een wijziging na de Eerste Wereldoorlog.

Het congres van Berlijn

De periode waarin het Congres van Berlijn plaatsvond stond bekend als The Scramble for Africa, de Europese mogendheden probeerden allemaal hun gebieden in Afrika uit te breiden. Om deze Scramble in goede banen te leiden werd er in 1884 het Congres van Berlijn georganisseerd.

Het ging bij dit congres vooral om de economische belangen van de Europese mogendheden. Zo werden er afspraken gemaakt over de toegang tot vaarroutes. Verder moest de slavenhandel in de Afrikaanse binnenlanden ingeperkt worden (Jobrien 2006). De meest verregaande uitkomst van het Congres van Berlijn waren echter de toen opgemaakte grenzen binnen Afrika. Deze grenzen laten tot op de dag van vandaag nog hun spoor achter, denk maar aan de verschillende etnische oorlogen in Afrika. De grenzen die tijdens het Congres van Berlijn opgetekend zijn hielden namelijk geen rekening met etnische scheidslijnen.


Het congres van Algeciras

Op aandringen van Duitsland werd in 1906 het Congres van Algeciras gehouden. Het doel van dit congres was het bespreken van de Europese belangen in Marokko. Door eerder afgesloten akkoorden tussen Frankrijk en Engeland in 1904 over de macht van Engeland in Egypte en de macht van Frankrijk in Marokko had Duitsland geen kans. Het congres van Algeciras versterkte de macht van Frankrijk in Marokko alleen maar. De belangrijkste uitkomst van het congres was het oprichten van een politiemacht, ten behoeve van de Sultan, bestaande uit Marokkanen die getraind zouden worden door Frankrijk en Spanje (Woolman 1968: 11). Het akkoord van Algeciras heeft er wel voor gezorgd dat de anti Duitse Franse minister van Buitelandse Zaken Delcasse moest vertrekken. Zoals eerdere akkoorden met betrekking tot Marokko werd de Sultan niet uitgenodigd of geconsulteerd. Duitsland gaf niet op en stuurde in 1911 de onderzeeer “Panther” naar Agadir om Duitse commerciele belangen te beschermen. Frankrijk en Duitsland kwamen na deze actie van de Duitsers tot een nieuw akkoord. Duitsland moest het Engels-Frans akkoord van 1904 accepteren en zich neerleggen bij het akkoord van Algeciras. In ruil hiervoor kreeg Duitsland grond in Frans Congo, deze grond werd na de Eerste Wereldoorlog weer door Frankrijk terug genomen (Woolman 1968: 12).


Het akkoord van Fes

Na de vele aanslagen op Europeanen in Marokko greep Frankrijk in omdat zij verantwoordelijk waren voor de veiligheid in Marokko na het Verdrag van Algeciras. De Sultan moest de soevereiniteit van Marokko overdragen aan Frankrijk. Marokko werd vanaf dit moment een protectoraat van Frankrijk en Spanje (Woolman 1968: 13). Het lot van het Marokkaanse volk lag in handen van Frankrijk en Spanje. In het geval van de Rif in handen van Spanje. Zo stelt artikel 6 van Het Akkoord van Fes (1912) het volgende: “[...] His Majesty the Sultan pledges himself not to conclude any act of an internarional nature without the previous approval of the French Republic”. Van externe soevereiniteit was dus geen sprake. Artikel 4 van hetzelfde akkoord stelt het volgende: “Such measures as the new regime of the protectorate may require shall be edicted, upon the proposal of the French Government, by His Shereefian Majesty or the authorities to whom he may have delegated his power”. De interne soevereiniteit van Marokko kwam ook tot haar eind met het Akkoord van Fes.


De Rif binnen de internationale gemeenschap

De leider van de Riffijnen Abdelkrim el Khattabi wist zich in de kijken te spelen en kreeg zo de aandacht van verschillende groepen en zakenmensen. Ondanks deze aandacht was Abdelkrim voorzichtig in het aangaan van overeenkomsten met deze buitenlandse geïnteresseerden. Veel waren toch uit op het binnenhalen van licenties voor het vestigen van mijnen in de Rif.

Een van de geïnteresseerden in de Riffijnse strijd was de rijke Britse zakenman Robert Gordon-Canning. Volgens hem moest Groot-Brittannië de rechten van de Riffijnen respecteren. Groot-Brittannië had namelijk veel islamitische landen als kolonie en met het respecteren van de rechten van de Riffijnen zou Groot-Brittannië beter af zijn dan met het niet respecteren van de rechten van de Riffijnen. Gordon-Canning was in de Rif namens het Rode Kruis, deze hadden namelijk toegezegd de Riffijnse gewonden te verzorgen. Onder de geïnteresseerden in de Rif waren ook de Duitse Mannesmann en Stinnes, vooral Mannesmann was optimistisch omdat zij in het verleden contact hadden met Abdelkim’s vader. Veel van de buitenlandse pers beschreven Abdelkrim als een held, een underdog die tegen alle verwachtingen in vocht voor zijn volk en vaderland (Woolman 1968: 126). Abdelkrim stond in die tijd ook op de cover van Time Magazine in Amerika. Verder heeft The Times in London erg veel over Abdelkrim en de Rifoorlog geschreven. In het Beeld & Geluid gedeelte zijn enkele van deze artikelen te lezen.


Gifgas in de Rif

Niet bekend bij veel mensen is het gebruik van gifgas door Spanje tegen de bevolking van de Rif. De Spanjaarden deden namelijk hun best om het gebruik ervan niet openbaar te laten maken. In Spaanse rapporten worden pseudoniemen gebruikt als er gesproken wordt over gifgas, bijvoorbeeld “speciale bommen” of “X-bommen”. De laatste jaren verschijnen er meer boeken over het gebruik van gifgas en de rol die Duitsland speelde in de levering van gifgas aan Spanje. Vooral na de nederlaag van Spanje bij de slag om Anwal in 1921 zagen de Spaanse militaire leiders meer in het gebruik van gifgas. Eerdere pogingen om gifgas te bemachtigen via Frankrijk mislukten en zo gingen de Spanjaarden, met de koning’s zegen, in onderhandeling met Duitse ingenieurs voor het vervaardigen van mosterd gas. De voorwaarde van de Duitse ingenieurs was dat de bommen in Duitsland gemaakt zouden worden. Duitsland stond na de Eerste Wereldoorlog onder scherp toezicht van andere Europese landen als het ging om de productie van wapens en bommen. De Duitse bommen werden via Denemarken, Nederland of Italië naar Melilla (Spaans Marokko) verscheept, de overheden van de drie landen wisten niets van het transport af. In een interview (Balfour 2002: 135) met een Franse militaire attaché zei koning Alfonso XIII van Spanje het volgende: “[...] The important thing is the extermination, like that of malicious beasts, of the Aith Wayagher and the tribes who are closest to Abdelkrim. [..] The Riffians offensive was but the sketch of a general uprising of all the Muslim world at the instigation of Moscow and international Jewry”.
 
15 feb 2011
1.185
14
Abdelkrim na de Rifoorlog

Na zijn overgave aan de Fransen in 1926 werden Abdelkrim en zijn familie verbannen naar het Franse eiland Reunion. Abdelkrim drong er bij de Franse overheid op aan om vrijgelaten te worden, tijdens de Tweede Wereldoorlog stelde Abdelkrim zijn zoons beschikbaar om te vechten voor Generaal de Gaulle. In 1947 besloot de Franse overheid, ondanks het protest van de Spaanse overheid, Abdelkrim vrij te laten. Abdelkrim zou een villa een de Franse Riviera krijgen en een toelage van 300.000 franc per maand. Onderweg naar Frankrijk besloot Abdelkrim in Port Said het schip te verlaten. Abdelkrim vroeg asiel aan bij de Egyptische overheid en kreeg deze ook. Abdelkrim nam tijdens zijn verblijf in Egypte leiding over “The Maghreb House”, gek genoeg gesticht door Franco voor Marokkaanse studenten in Cairo. “The Maghreb House” werd een plek waar Marokkaanse nationalisten samen kwamen. Ondanks de oproepen vanuit Marokko na de onafhankelijkheid aan Abdelkrim om terug te keren weigerde hij dit. Volgens Abdelkrim werd Marokko nog steeds bezet door Frankrijk (Woolman 1968: 222-224). Franse troepen gebruikten namelijk Marokkaanse vliegvelden om Algerijnse opstandelingen te bombarderen.

Abdelkrim el Khattabi heeft niet alleen invloed gehad in Noord Afrika maar ook ver daarbuiten. Zo was Abdelkrim een voorbeeld voor Ho Chi Minh, Che Guevara en Mao Zedong (Borrull 2004). Mao Zedong zou tegen een groep afgevaardigden van de Palestijnse Fatah het volgende hebben gezegd: “U bent gekomen om mij te vragen naar de vrijheidsstrijd terwijl jullie in jullie recente geschiedenis Abdelkrim hebben, hij is de voornaamste bron van wie ik geleerd heb wat een vrijheidsstrijd is (PTB 2002)”.

In 1963 stierf Abdelkrim el Khattabi op 81 jarige leeftijd in Cairo waar hij nog altijd begraven ligt.


abdelkrimdood.jpg
 
12 feb 2013
502
10
Wie niets weet over de Rifoorlog en Abdelkrim moet dit lezen. Ik heb ervan genoten. Shokran broeder !
 
12 feb 2013
502
10
"Veel van de buitenlandse pers beschreven Abdelkrim als een held, een underdog die tegen alle verwachtingen in vocht voor zijn volk en vaderland."

"Vooral na de nederlaag van Spanje bij de slag om Anwal in 1921 zagen de Spaanse militaire leiders meer in het gebruik van gifgas. Eerdere pogingen om gifgas te bemachtigen via Frankrijk mislukten en zo gingen de Spanjaarden, met de koning’s zegen, in onderhandeling met Duitse ingenieurs voor het vervaardigen van mosterd gas."

"Abdelkrim el Khattabi heeft niet alleen invloed gehad in Noord Afrika maar ook ver daarbuiten. Zo was Abdelkrim een voorbeeld voor Ho Chi Minh, Che Guevara en Mao Zedong (Borrull 2004). Mao Zedong zou tegen een groep afgevaardigden van de Palestijnse Fatah het volgende hebben gezegd: “U bent gekomen om mij te vragen naar de vrijheidsstrijd terwijl jullie in jullie recente geschiedenis Abdelkrim hebben, hij is de voornaamste bron van wie ik geleerd heb wat een vrijheidsstrijd is (PTB 2002)”."
 

Mimosa

Banned
Gebanned
17 jul 2012
5.134
76
Pff als ik klaar ben met mijn studieboeken lezen, zal ik dat wel gaan lezen.
 

Mimosa

Banned
Gebanned
17 jul 2012
5.134
76
Ik heb het voor 2de keer gelezen.. ik had het ooit op wikipedia gelezen geloof ik ahahha maar het Klopt zuster, studie gaat voor !


Hmm is wikipedia wel betrouwbaar? Als ik wil kan ik veranderingen in de tekst aanbrengen. Het moet wel een goede bron zijn, anders lees ik dingen die niet kloppen.

Pff studeren ben het zat haha, eigenlijk moet ik met mijn neus in de boeken zitten:(
 
12 feb 2013
502
10
Hmm is wikipedia wel betrouwbaar? Als ik wil kan ik veranderingen in de tekst aanbrengen. Het moet wel een goede bron zijn, anders lees ik dingen die niet kloppen.

Pff studeren ben het zat haha, eigenlijk moet ik met mijn neus in de boeken zitten:(

Probeer eens dan wat te wijzigen op Wikipedia en je zult het volgende bericht krijgen : You are not currently logged in
neem een korte pauze en ga weer studeren :p succes !
 

Mimosa

Banned
Gebanned
17 jul 2012
5.134
76
Probeer eens dan wat te wijzigen op Wikipedia en je zult het volgende bericht krijgen : You are not currently logged in
neem een korte pauze en ga weer studeren :p succes !

Hahaha ja maar het kan wel:p
Ja ik ga om 2uur weer verder met lezen, dankjewel!
 
Bovenaan