D66 Kamerlid Vera Bergkamp en haar Marokkaanse vader

12 jun 2011
1.683
26
Haar Marokkaanse vader verstootte haar niet toen ze vertelde lesbisch te zijn. D66-Kamerlid Vera Bergkamp, ex-COC, strijdt altijd actief tegen de hokjesgeest.

Als kind zag D66-Kamerlid Vera Bergkamp (41) een tv-programma over een travestiet die werd gepest. Hij had zó zijn best gedaan op zijn uiterlijk, maar op straat kreeg hij rotopmerkingen naar zijn hoofd. 'Ik weet nog wat ik dacht', zegt Bergkamp. 'Ik had geen medelijden met hem, maar ik snapte die mensen niet. Iemand heeft zo veel moeite gedaan er mooi uit te zien en dan gaan ze schelden. Dat raakte me. Het is toch mooi om anders te zijn?'

Zo was er op haar lagere school ook een jongetje uit Nieuw-Zeeland dat slecht Nederlands sprak en om die reden het leven zuur werd gemaakt. Zij ging naast hem zitten en hielp hem. 'Ik heb altijd het gevoel gehad: als je de wereld mooier wilt maken, moet je niet naar een ander wijzen, maar zelf iets doen. Ik kom op voor de persoonlijke vrijheid, mensen moeten zichzelf kunnen zijn.'

Had u dit gevoel ook omdat u lesbisch bent? Was u zelf bang om anders te zijn?

'Zo heb ik het eerlijk gezegd nooit gezien. Het heeft te maken met wie ik ben, mijn wezen. Ik ben zo geboren. En natuurlijk, als je achteraf terugkijkt: ik was bij mijn eigen coming-out bang voor de reacties van mensen. In mijn tijd waren er geen homoseksuele rolmodellen, er waren geen boeken, geen films, op school hoorde je niets. Ik kende alleen Navratilova, de tennisster die ervoor uitkwam dat ze lesbisch was, en Steven Carrington uit de Dynasty-serie.'

Hoe oud was u in die tijd?

'Ik was 17 toen ik het mijn ouders en mijn omgeving heb verteld. En daarna is alles beter gegaan. Op het moment dat je jezelf kunt zijn, wordt het leven beter. De worsteling zit vaak alleen in je hoofd.'

Vera Bergkamp mag meer dan honderd dagen Tweede Kamerlid zijn voor D66, ze is veel bekender van iets anders: het COC. Vierenhalf jaar zat ze in het bestuur van de homobelangenorganisatie, waarvan de laatste tweeënhalf jaar als voorzitter. In die functie wist ze een aantal grote stappen te zetten op het gebied van homo-emancipatie. Ze kreeg het onder andere voor elkaar dat scholen sinds 1 december voorlichting moeten geven over seksuele diversiteit. 'Als je me vraagt waarop ik het meest trots ben, dan is het dit', zegt ze. Maar toen die andere homovoorman Henk Krol zei dat de homo-emancipatie nu wel was voltooid, reageerde ze bij Pauw & Witteman furieus.

Ze viel op als COC-voorzitter. In 2010 bemiddelde ze in het conflict tussen het bisdom Den Bosch en homoseksuelen, zodat die laatsten voortaan zelf mochten beslissen of ze ter communie gingen. Vorig jaar veegde ze de vloer aan met priester Antoine Bodar die betoogde dat het gezeur over een homo-onvriendelijk klimaat afgelopen moet zijn. In Spits zei hij: 'Natuurlijk vind ik dat die Marokkanen hun handen thuis moeten houden. Maar er zijn nog meer zielige mensen op de wereld.' Wat een diskwalificatie van homo's, vond Bergkamp, en wat een generaliserende uitspraak over Marokkanen.

Toen D66-fractievoorzitter Alexander Pechtold haar vroeg of ze belangstelling had voor de Tweede Kamer, hoefde ze nauwelijks na te denken. Ze zag het als een mooie kans om te blijven hameren op persoonlijke vrijheid, maar dan voor meer groepen. Haar portefeuille bestaat uit langdurige zorg, jeugdzorg, welzijn, drugs & alcohol en cultuur. En jawel, deze terreinen interesseren haar evenveel als de homorechten, bevestigt ze nadat ze is binnengekomen in het Haagse café Dudok, met diezelfde felle ogen.

Er is weinig bekend over u als privépersoon. Hoe kan dat?

'Ik vind dat je werk en privé uit elkaar moet houden. Maar bij het COC liep het natuurlijk door elkaar omdat het interessant was wat voor levensstijl ik er zelf op nahoud.'

Toch wordt niet altijd expliciet geschreven dat u lesbisch bent

. 'Waarom zou het ook vermeld moeten worden? Er wordt ook niet geschreven dat de heteroseksueel Wesley Sneijder in Turkije gaat voetballen.'

U hebt een Marokkaanse vader en bent opgegroeid in Amsterdam

. 'Ja, mijn vader vertrok op zijn 17de uit Marokko om naar Frankrijk te gaan. Hij was iemand die de wereld wilde ontdekken, hij ging werken bij Renault in Parijs. Op een dag ging hij naar Nederland en toen hij op Schiphol aankwam, zag hij mijn moeder, die in de verkoop werkte. Het was liefde op het eerste gezicht. Mijn oma zei: 'Joh, wat een leuke man, ga in Parijs kijken of het goed gaat.' Ze is als au pair naar Parijs gegaan om hem beter te leren kennen. Daarna is mijn vader definitief naar Nederland gekomen en zijn ze getrouwd. Mijn vader werd verkoper van sanitair en 's avonds werkte hij op de receptie van een accountantskantoor. Hij maakte lange dagen. Mijn moeder was inkoper en etaleuze bij Metz & Co in de Leidsestraat. We waren met zijn vieren, ik heb een zus van drie jaar ouder. Intussen zijn mijn ouders al vijftig jaar getrouwd. Ze zijn allebei erg wijs, ik heb nog steeds veel aan ze. Als ik met iets zit, bel ik ze.'

Hoe komt het dat u Bergkamp heet?

'Dat heeft een praktische reden. Ik had de naam van mijn vader, maar die was ingewikkeld om uit te spreken en te schrijven. Ik wil die niet in de krant hebben, want ik wil mijn vaders privacy beschermen. Maar je moet die naam in Nederland altijd spellen en dat vond ik niet handig. Mijn ouders waren makkelijk, ze gaven veel vrijheid. Dus ze vonden het prima dat ik, toen ik een jaar of 20 was, de naam van mijn moeder aannam.'

U deed dat niet omdat u het met solliciteren handiger vond om geen Marokkaanse naam te hebben?

'Nee, het heeft echt een praktische reden. Wat ik wel grappig vond: tijdens de verkiezingscampagne kwam ik ineens op een lijst van allochtone Kamerleden terecht.'

Wat vond u daarvan?

'Het is zo raar: ik heb Marokkaans bloed in mijn aderen, maar ik ben Nederlandse, ik voel me Nederlandse. Er zijn ook mensen die zeggen: 'Jij komt uit een gemengd gezin.' Maar voor mij was het een gezin. En toen ik op die lijst kwam, was ik verbaasd. Ik voel mezelf geen allochtoon. Maar voor andere mensen is mijn achtergrond blijkbaar bijzonder. In Nederland heerst een hokjesgeest. Dat is makkelijk omdat het overzichtelijk is, maar het doet geen recht aan het individu. Ik ben lesbisch, ik ben half-Marokkaans, maar ik ben ook vrouw, mens, Amsterdammer, wereldburger. Dat zijn beschrijvingen die meer bij mij passen.'

U voelt zich een echte Amsterdammer.

'Dat is natuurlijk ook een etiketje.'

Maar dat etiketje vindt u wel leuk?

Ze lacht vrolijk. 'Het gaat mij erom: het is niet aan een ander om te bepalen wie ik ben. Dat is aan mijzelf. Als mensen tegen mij zeggen dat ik een allochtoon ben - daar kan ik niets mee, want zo voel ik me niet. Maar ik voel me wel Amsterdammer. Ik krijg tranen in mijn ogen bij Aan de Amsterdamse grachten. Kijk, als mensen mij als rolmodel willen zien, Marokkaanse meisjes bijvoorbeeld, dan vind ik dat eervol. En als ik anderen kan helpen door te zeggen dat ik lesbisch ben, is dat mooi.'

Heeft de Marokkaanse cultuur een rol gespeeld in uw opvoeding?

'Eigenlijk niet, we gingen alleen soms op vakantie naar Marokko. Mijn zus en ik hebben een heel prettige, open, vrije opvoeding gehad. Mijn moeder is katholiek, mijn vader islamitisch, maar beiden zijn niet praktiserend. Ze hebben gezegd: bedenken jullie zelf maar wat je wilt. Religie speelde dus geen rol, we moesten onze eigen keuzes maken. Maar ik moet zeggen: het doet me wel wat als in allerlei discussies alle moslims of Marokkanen op één hoop worden gegooid. Dan denk ik: kijk eens naar individuen, mensen worden op deze manier tekortgedaan. Stereotypering brengt ons ook niet dichter bij elkaar.'

Hoe verliep uw coming-out?

'Ik wist al vrij vroeg dat ik op vrouwen viel, op de kleuterschool al. Ik wist: er is iets, maar als kind kun je dat niet plaatsen. Ik vond de kleuterjuffrouw zó leuk. In de jaren erna merkte ik wat er aan de hand was. Het is voor heteroseksuelen moeilijk voor te stellen hoe dat voelt, maar als homo of lesbienne ben je altijd in de minderheid. De rest van de wereld is anders ingericht.'

Mensen gingen ervan uit dat u wel zou trouwen met een man.

'Ja. En dat betekende dat het best een zoektocht was. Eenzaam. Wat ben ik? Wie ben ik? Maar vervolgens ontmoette ik mensen die net zo waren als ik, dat was bevrijdend. Toen heb ik het mijn ouders verteld.'

Wat zeiden ze?

'Ze vonden het moeilijk, ze hadden het niet verwacht. Ze waren bang dat ik hierdoor een moeilijker leven zou krijgen. Dat snap ik. Als ouder wil je dat je kind een makkelijk, soepel leven heeft. En het was even wennen, ze moesten het een plaats geven.'

Hoe zat het met uw vader? Die komt uit Marokko en daar ligt homoseksualiteit moeilijker dan in Nederland.

'Ik denk dat hij er wel iets meer moeite mee heeft gehad, vanuit dezelfde gedachte: je krijgt het lastiger. Maar ik moet zeggen: hij heeft het helemaal geaccepteerd en hij is nu gek op mijn vriendin. Blake Carrington uit Dynasty, de vader van Steven, reageerde een stuk slechter.'

Wat deed Blake dan?

'Hij verstootte zijn homoseksuele zoon. Mijn vader heeft het absoluut goed gedaan.'

Kunt u tegenover uw Marokkaanse familie openlijk uitkomen voor uw geaardheid?

'Ik heb weinig contact met mijn Marokkaanse familie. Ik ben ook lang niet meer in Marokko geweest. Maar ik ben wie ik ben.'

Dan even wat cijfers over Nederland. Op de D66-site las ik dat de helft van de homojongeren het beter vindt op school niet uit de kast te komen. Het aantal zelfmoorden onder homojongeren is vier keer zo groot als onder heterojongeren en driekwart van de homojongeren wordt gepest of in elkaar geslagen.

'Deze cijfers waren voor mij de aanleiding om heel hard te werken aan die voorlichting op scholen. Onbekend maakt onbemind, ook later. Je kunt homogeweld voorkomen door kinderen al te laten zien: het is oké om homo, of wat dan ook, te zijn.'

Hebt u zelf last van geweld of pesterijen?

'Nee. Ik heb wel eens iets meegemaakt, ik liep met mijn vriendin hand in hand en iemand spuugde naar ons, maar dat is al een tijd geleden.'

Vorig jaar is het aantal incidenten in Amsterdam tegen homo's toegenomen. Welke groepen zijn daar vooral voor verantwoordelijk?

'Als je kijkt naar geweldsdelicten tegen homoseksuelen in grote steden, dan zit daar een oververtegenwoordiging in van mensen met een Marokkaanse achtergrond. Als je kijkt naar heel Nederland, dan zijn autochtonen oververtegenwoordigd.'

Veel Nederlandse homo's en lesbiennes met een Marokkaanse achtergrond durven niet openlijk te zijn wie ze zijn. Als we het dan toch hebben over homo-emancipatie, valt hier voor u als Kamerlid niet veel werk te verrichten?

'Er is op multicultureel terrein een wereld te winnen, maar ook in religieuze kring. En ook in de sport is homoseksualiteit nog een enorm taboe. Maar homo-emancipatie zit niet in mijn portefeuille. Binnen de D66-fractie valt het onderwerp onder Pia Dijkstra. Ik ben nog wel met twee wetten bezig op dit gebied, maar verder is het haar onderwerp, en zij doet het goed.'

Komt er weleens een Marokkaan naar u toe die zegt: wat goed dat jij ervoor uitkomt dat je lesbisch bent?

'Absoluut. Maar wat mensen prettig vinden, daar ben ik niet heel erg mee bezig. Laten we wel wezen: het feit dat ik lesbisch ben en half-Marokkaans, daar heb ik niet veel voor hoeven doen. Dus om nou te zeggen dat ik er trots op ben... Maar als ik kan helpen andere mensen zichzelf te laten zijn doordat ík mezelf ben, dan vind ik dat waardevol.'

CV

Vera Alida Bergkamp

Geboren 1 juni 1971 in Amsterdam

Opleiding

1984-1989: Vwo, Sint-Nicolaas lyceum, Amsterdam

1990-1994: personeel en arbeid, Hogeschool van Amsterdam

1994-1996: bestuurskunde/ politicologie, Vrije Universiteit

Loopbaan

1994-1998: extern organisatieadviseur

1999-2001: manager organisatie en management development bij het CBR, Rijswijk

2001-2004: adjunct directeur CBR

2005-2008: directeur ondersteuning, Amsterdam Thuiszorg

2008-2012: directeur human resource, Sociale Verzekeringsbank

2010-2012: raadslid gemeente Amsterdam, stadsdeel Centrum

2012-nu: Kamerlid voor D66

Vera Bergkamp is samenwonend

'In mijn tijd waren er geen homoseksuele rolmodellen. Ik kende alleen Navratilova'

'Als mensen mij als rolmodel willen zien, Marokkaanse meisjes bijvoorbeeld, dan vind ik dat eervol. En als ik anderen kan helpen door te zeggen dat ik lesbisch ben, is dat mooi'

volkskrant 16 februari 2013 zaterdag
 
Bovenaan